Гэр бүл төлөвлөлт гэж таны бодлоор юу вэ?

Гэр бүл төлөвлөлт гэдэг нь

Гэр бүлийн хосууд хэдэн хүүхэдтэй болох, төрөлт хоорондын зай, хугацаагаа чөлөөтэй сонгож шийдэх, жирэмслэлтээс хамгаалах аюулгүй үр дүнтэй аргуудаас өөрт тохирохыг сонгон хэрэглэхийг хэлнэ.

Бэлгэвч

-Жирэмслэхээс хамгаалахаас гадна тогтмол зөв хэрэглэсэн үед БЗДХ/ХДХВ/ДОХ-ын халдвар дамжихаас давхар хамгаалдаг.

-Хэрэглэхэд хялбар эрэгтэй ба эмэгтэй бэлгэвч гэж байдаг

-Тогтмол зөв хэрэглэсэн тохиолдолд үр дүнтэй

-Зарим хүмүүс бэлгэвч хэрэглэх нь таашаал бууруулах бэлгийн харилцаанд саад учруулдаг гэж үздэг .

Тариа

Давуу тал: Хөхний сүүний гарц, чанарт нөлөөлөхгүй

- Аль ч насны эмэгтэйчүүдэд хэрэглэж болно.

- Төмөр дутлын цус багадалтаас сэргийлнэ.

Тарианы үйлчилгээ:

- Өндгөвчнөөс эм бэлгийн эс гадагшлах процессийг саатуулж үр тогтохоос сэргийлнэ.

- Умайн хүзүүний салиаг өтгөрүүлж, эр бэлгийн эс нэвтрэх чадварыг бууруулна.

Хэрэглэх тохиолдол:

- Биений юм ирсний эхний 7 хоногийн дотор

- Төрсний дараа хөхүүл биш бол шууд, хөхүүл болм 6 долоо хоногийн дараа

- Үр хөндүүлсэн эсвэл зулбасаны дараа

- Жирэмслэхээс хамгаалах өөр аргыг хэрэглэхээ больсон даруйд хэрэглэж болно.

Хэрэглэх арга:

- 3 сар тутам давтан тариулна.

Илрэх гаж нөлөө:

- Толгой өвдөх, дотор эвгүйрэх, үс унах, бэлгийн дуршил буурах, батга гарах, биеийн жин нэмэгдэх, үтрээнээс цусархаг ялгадас гарах, биений юм үзэгдэхгүй болох зэрэг өөрчлөлтүүд зарим эмэгтэйд илэрч болно

Анхаарах зүйлс:

- 3 сар тутамд тариагаа давтан хийлгэх шаардлагатай

- Үр тогтох, жирэмслэх боломж харьцангуй удаан сэргэнэ

- Биений юмны өөрчлөлт ажиглагдана

Жирэмслэхээс хамгаалах дааврын хавсарсан эм

Эмийн давуу тал:

- Жирэмслэхээс 99% найдвартай хамгаална.

- Биеийн юмны мөчлөгийг тогтворжуулна.

- Биеийн юмны өвдөлтийг багасгана.

- Эмийг хэрэглэхээ больсон даруйд жирэмслэх боломжтой.

- Төмөр дутлын цус багадалтаас сэргийлнэ.

Эмийн үйлчилгээ:

Дааврын хэмжээг өөрчилснөөр өндгөвчинд эм бэлгийн эсийг нэвтрэх боломжгүй болгоно.

Хэрэглэх арга: Дааврын хавсарсан эм нь 2 төрөл байдаг.

- 28 ширхэгтэй эмийн 21 нь даавар агуулсан байдаг. Бор шар өнгөтэй 7 эм нь цус төлжүүлэх төмрийн бэлдмэл. Эмийг биений юм ирсэн өдрөөс эхлэн өдөр бүр 1 шахмалаар ууна. Дараагийн мөчлөгт эмийг шууд залгуулж ууна.

- 21 ширхэгтэй эмийн шахмал бүр нь дааврын бэлдмэл агуулсан байдаг. Эмийг биений юмны эхний өдрөөс эхлэн өдөр бүр, нэг шахмалаар уугаад 7 хоног завсарлаж дараагийн мөчлөгийн эмийг үргэлжлүүлэн ууна.

Хэрэглэх тохиолдол: Үр хөндүүлсэн эсвэл зулбасны дараа шууд хэрэглэхэд тохиромжтой.

- Хөхүүл эхчүүд төрснөөс хойш 6 сарын дараа хэрэглэж болно.

Илрэх гаж нөлөө:

Зарим эмэгтэйчүүдэд эхний 2-3 сард бага зэрэг толгой өвдөх, эргэх, хөх чинэрч эмзэглэх, дотор эвгүйрэх биений юмны хооронд цусархаг зүйл гарах шинжүүд илэрч болно. Эхний үед зарим эмэгтэйчүүдийн биеийн жин нэмэгддэг ч 2-3 сарын дараа эргэж хэвийн байдалдаа ордог

- Анхаарах зүйлс: Эмийг өдөр бүр тогтмол цагт хэрэглэнэ. Эмийг хоол идсэний дараа унтахын өмнө уувал илрэх зовиурууд багасна.

- Та эмээ уухаа мартвал:

- Санасан даруйдаа 1 шахмалыг ууна. Дараагийн эмийг уух ёстой тогтсон цагтаа ууна. 2 ба түүнээс дээш эмийг уухаа мартсан бол эмчид хандан жирэмслэхээс хамгаалах өөр аргыг хослуулан хэрэглэнэ.

Ерөндөг

Давуу тал: Ерөндөг нь удаан хугацаагаар 10 жил жирэмслэхээс хамгаална.

- Хүссэн үедээ авахуулж болох ба авсны дараа жирэмслэх чадвар хурдан сэргэнэ.

- Бэлгийн харьцаанд сөрөг нөлөө үзүүлэхгүй

Үйлчилгээ: даавар агуулсан ерөндөг умайн хүзүүний суваг болон үр дамжуулах хоолойн салиаг өтгөрүүлж эр бэлгийн эсийг нэвтрэх чадвар бууруулна.

Ямар эмэгтэйчүүдэд тохиромжтой вэ?

- Нөхөн үржихүйн замын үрэвсэлт өвчингүй

- Удаан хугацаагаар жирэмслэхээс хамгаалах хүсэлтэй

- Дааврын эм хэрэглэх тохиромжгүй ахимаг насны эмэгтэйчүүд

- Төрсний дараа шууд хэрэглэхийг хүссэн эмэгтэйчүүд

Хэдийд тавиулж болох вэ?

- Жирэмсэн биш нь баталгаатай бол биений юмны мөчлөгийн аль ч үед

- Амаржсаны дараа 48 цагийн дотор, амаржснаас хойш 4-6 долоо хоногийн дараа

- Үр хөндөлт болон зулбалтын дараа шууд, эсвэл халдвар аваагүй тохиолдолд эхний 7 хоногийн дотор

- Ерөндгийг хамгаалалтгүй бэлгийн хавьталын дараа 5 хоногийн дотор тавиулж жирэмслэхээс сэргийлнэ.

Илрэх гаж нөлөө: Ерөндөг тавих үед хэвлийн доод хэсгээр базалж өвдөх, бага зэрэг цус гарах

- Эхний 3 сард биений юм их хэмжээтэй, удаан хугацаагаар үргэлжлэх, бага зэрэг өвдөлттэй ирэх шинж тэмдэг илэрнэ.

Анхаарах зүйл: Бэлгийн замаар дамжих халдвартай болон үрэвслийн үед хэрэглэхгүй

- Эмнэлгийн нөхцөлд, мэргэшсэн эмнэлгийн ажилтнаар ерөндөг тавиулах

- Ерөндөг тавиулсны дараа 3-6 долоо хоногийн дотор давтан үзүүлэх

- Ерөндгийн учиг нь алга болсон эсвэл богиноссон, уртассан санагдвал заавал эмчид үзүүлэхийг анхааруулья

Бусад жирэмслэхээс хамгаалах аргууд

- Суулгац:

Нэг буюу хэд хэдэн цагираг буюу капсулуудыг гарын бугалга дотор байрлуудаг.

- Умайн гуурсан хоолой боох

- Яаралтай ууж жирэмслэхээс хамгаалах арга

- Бэлгийн харьцаанд орох бүртээ жирэмслэх боломжтойг санаж бай

Жирэмсэн эмэгтэйд хэрэгтэй дасгал-5

Жирэмсэн эмэгтэйд хэрэгтэй дасгал-4

Жирэмсэн эмэгтэйд тустай дасгал-3

Жирэмсэн эмэгтэйд хэрэгтэй дасгал-2

Жирэмсэн эмэгтэйд хэрэгтэй дасгал-1

Жирэмсний эрүүл ахуй

Жирэмсэн үеийн хооллолт

- Та жирэмсэн үедээ их хэмжээгээр хоол идэх биш, харин олон төрлийн чанартай хоолыг бага багаар ойрхон идэх хэрэгтэй.

- Уураг – хүүхдийн эд эрхтэн бүрэлдэх, булчингийн хөгжилд чухал үүрэгтэй. Уураг агуулсан хүнсний зүйлд үхэр, хонины мах, элэг, загас, сүү цагаан идээ, аарц, ээзгий, өндөг, вандуй, самар зэрэг орно.

- Өөх, тос – жирэмсэн эхийн бүх эрхтэн тогтолцооны ачаалал эрс нэмэгдэж, алдагдсан илчлэгийг хангах зорилгоор хэрэглэнэ. Амьтны гаралтай өөхийг бага хэрэглэж, ургамлын гаралтай тосыг илүүтэй хэрэглэх нь зүйтэй. Цөцгийн тос, самар, бяслаг, ээдэм, ээзгий, аарц зэрэг ашигтай.

- Амин дэм, эрдэс бодисууд – биеийн ерөнхий эсэргүүцлийг сайжруулж, бодисын солилцоо, эрхтэн тогтолцооны тогтвортой үйл ажиллагаанд чухал үүрэгтэй. Үүнд: ургамлын гаралтай төрөл бүрийн хүнсний зүйл, жимс, сүү цагаан идээ, загас.

- Төмөр фолийн хүчил – цус төлжилтөнд голлох үүргийг гүйцэтгэж, төмөр дутлын цус багадалтаас сэргийлнэ.

- Иод – ургийн бие, тархи мэдрэлийн эрхтэн тогтолцооны хөгжилд нөлөөлнө. Хоол хүнсэндээ иоджуулсан давс хэрэглэснээр иод дутлын эмгэгээс сэргийлнэ.

Жирэмсэн үеийн хувцаслалт

- Цэвэрхэн, зөөлөн, сул чөлөөтэй, агаар орох хөвөн даавуун хувцас өмсөнө. Дээл, хантааз, бэлхүүсээрээ чөлөөтэй богино цамц, мөрөвчтэй өмд, урт биш даашинз байвал тохиромжтой.

- Хувцас нь цээж хэвлий бариагүй байх хэрэгтэй.

- Бүсэлхий хөл барьсан резинэн хувцас өмсөхөөс татгалз.

- Зөөлөн чийг татахгүй, намхан өсгийтэй гутал өмсөх хэрэгтэй.

- Хөхний даруулгыг жирэмсний туршид өмсөх ба төрөлт ойртох тусам хөхний хэмжээ томордог тул 2-3 ширхэг том хөхний даруулга байх хэрэгтэй.

- Жирэмслэлт ба тамхи, согтууруулах ундаа, эм

- Жирэмсэн үедээ та өөрөө тамхи татах эсвэл тамхины утаатай орчинд байх нь хэвлийдээ байгаа ургийг зориудаар хордуулахтай адил юм. Мөн жирэмсэн үедээ согтууруулах ундаа хэрэглэхгүй байх нь чухал. Ингэснээр та архи, тамхины хор уршгаас хүүхдээ болон өөрийгөө хамгаалах болно.

- Жирэмсний хугацаанд хэрэглэсэн ихэнх эмүүд нь эхийн цусаар дамжин урагт нөлөөлдөг учраас өвчилсөн тохиолдолд та заавал эмчид үзүүлж, зөвхөн эмчийн зааврын дагуу эм, тариа хэрэглээрэй.

Жирэмслэлт ба БЗДХ/ХДХВ/ДОХ

БЗДХ/ХДХВ/ДОХ нь хамгаалалтгүй бэлгийн хавьтал, халдварлагдсан цус цусан бүтээгдэхүүн, халдвартай эхээс урагт, хөхний сүүгээр хүүхдэд халдварладаг. Та энэ өвчний талаар мэдлэгтэй байж, халдвар авахаас сэргийлж, жирэмсний хугацаанд БЗДХ/ХДХВ/ДОХ-ын шинжилгээ өгөх хэрэгтэй.

Жирэмсэн үед илрэх эмгэг шинжүүд , авах арга хэмжээ

- Хордлогын шинжүүд

- Цээж хосох

- Нойргүйдэл

- Өтгөн хаталт

- Шөрмөс татах

Нийт жирэмсэн эмэгтэйн 84% нь хордлогтой байдаг. Эхэн үеийн хордлого нь 6-14долоо хоногиййн дотор ихэвчлэн үргэлжилдэг.

Хордлогын шинж тэмдгийг хэрхэн багасгах вэ?

- Ойр ойрхон бага багаар хооллох /аль болох ходоодоо хоосон байлгахгүй байх/

- Бөөлжис цутгуулах хоол хүнснээс татгалзах

- Өглөө орноосоо аажуухан босох / хэсэг хугацаанд орон дээрээ өндийж суух/

- Өөрийгөө аль болох тайван байлгах

- Газтай ундаа уухгүй байх

- Хоол идэхдээ хэт халуун биш уур нь дарагдсан хойно бүлээнээр идэх

- Өөх тос ихтэй хоол хүнснээс татгалзах

- Хэт амтлагч ,халуун ногоотой, шарсан хуурсан хоол нь ходоодыг цочроодог байна

- Шингэн зүил /ус/ хоолны завсраар бага багаар уух

- Олон дахин бөөлжиж байгаа тул зарим эрдэс нөхөх шаардлагтай/ кали, давс, глюкоз/

- Эвгүй үнэртэй тээврийн хэрэгсэл, тамхитай орчинд байхаас татгалзсан нь дээр

Цээж хорсох

- Бага багаар хооллох

- Өөх тос, хэт чихэрлэг, эсгэлэн, дарсан, амтлагчтай хоолноос татгалзах

- Архи тамхи хэрэглэхгүй байх

- Сүү бага багаар балгаж уух

- Сармис түүхийгээр нь зажлах

- Цайны хужир хэрэглэх

- Хоолны дараа бохь зажлах

- Хэт оройтож хооллохгүй байх

- Унтахдаа цээжин хэсгээ өндөрлөх /алсуураа өндөр дэрэн дээр унтах/

- Хар чавга, хүрэн манжин хэрэглэх

- Хоол идсэний дараа 30-40мин хэвтэхгүй байх

- Хэт бие барьсан хувцас өмсөхгүй байх

Цээж гашуу оргисон үед шүлтлэг хүнс идэх, үүнд:

- Цөцгий

- Ээзгий

- Омлет

- Цэвэр ургамлын тос

- Улаан буудайн хивэг

Нойргүйдлээс сэргийлэх

- Зөгийн балтай сүү уух

- Унтахын өмнө сонин сэтгүүл ном унших

- Унтахын өмнө халуун банн-д суух

- Өдөртөө хөнгөн чанарын дасгал хийх

- Толгой хүзүүндээ иллэг хийлгэх

- Унтахдаа дэр нэмж хэрэглэх/хажуу талаараа унтдаг бол 2 гуяны завсар дэр хийх/

- Унтахын өмнө их хэмжээний шингэн уух нь шөнө босч бие засахад хүргэнэ.Сэрснээр нойр хулждаг.

Өтгөн хаталт

Нийт жирэмсний 30-40% илэрдэг шинж.

- Өдөрт ойролцоогоор 1-1.5 литр шингэн уух /буцалсан ус/

- Хоолондоо шинэ жимс, хүнсний ногоо ихээр хэрэглэх

- Алимыг сайтар угаасны дараа хальстай нь идэх /2ш/

- Хүнсний хивэг хэрэглэх

- Тодорхой хэмжээгээр дасгал хийх

- 1 халбага цэвэр ургамлын тос уух

- Ойрхон бие засч байх

- Төмрийн бэлдмэлийг уухдаа хоолны дараа их хэмжээний усаар даруулж уух

- Цагаан гурилаар хийсэн хүнсний бүтээгдэхүүнээс татгалзах

- Удаан хугацаагаар суудаг ажил хийхээс татгалзах

- Шөлтэй хоол түлхүү хэрэглэх

- Хатаасан чавга, илжгэн чих, чангаазаар хийсэн компотийг тодорхой хэмжээгээр хэрэглэх нь зүгээр.

Мөн өтгөн хаталт үргэлжилсэн хэвээр байвал эмчтд хандах

Шөрмөс татах

Энэ шинж нь ихэвчлэн кали, кальци, Д витамин дутагдах, хэт их ачаалалтай ажиллах үед илэрдэг байна

- Шөрмөс татах үед гараараа зөөлөн иллэг хийх

- Өвдөлт намдсаны дараа цусны эргэлт сайжруулахын тулд хэсэг хугацаанд алхах

- Хөлийн тавхайг хойш гэдийлгэх/ ингэснээр булчин суллаж тайвшруулдаг/

- Кальциар баялаг хоол хүнс хэрэглэх

- Д аминдэм хангалттай авч байх/ өдөрт 30-40мин наранд явах/

- Хоол хүнсэндээ сармис түлхүү хэрэглэх

- Удаан хугацаагаар зогсоо ажил хийхгүй байх

- Хэт ядрахаас зайлсхийх

- Зөв амрах

Жирэмсний аюултай шинжүүд

Жирэмсний эхний буюу сүүлийн хагаст:

- Үтрээнээс цус гарах

- Толгой өвдөх, шилэн хүзүүгээр хөших, нүд бүрэлзэх

- Хэвлийн доод хэсгээр базалж өвдөх

- Аюулхай орчим өвдөх

- Гар хөл нүүр хэвлийгээр хавагнах, шээс хөөсөрч гарах

- Таталт

- Үтрээнээс тунгалаг эсвэл ногоон зунгагт шингэн зүйл гарах

- Ургийн хөдөлгөөн мэдрэгдэхээ болих зэрэг шинж тэмдгийн аль нэг илэрвэл эмчид яаралтай үзүүлээрэй.

Төрөлт эхэлж байгааг яаж мэдэх вэ?

Төрөлт эхлэхээс 10-14 хоногийн өмнө хүүхэд доошилж, амьсгалахад чөлөөтэй болж, бие хөнгөрөх мэт мэдрэмж төрнө. Төрөлт дөхөж байгааг дараах шинжүүдээр мэдэж болно.

- Ууц нуруугаар чилж өвдөнө

- Давсаг дарагдсанаас ойр ойрхон шээс хүрч, шөнө босч хэд хэдэн удаа шээнэ

- Доошоо бага зэрэг салсархаг зүйл буюу салиа, заримдаа цусан судалтай гарна

- Хэвлийн доод хэсгээр чангарч, бага зэрэг базлалт өгнө

Төрөх үеийн өвдөлтийг багасгаж болох уу ?

Төрөлт ойртохын хирээр өвдөлт улам ихэснэ. Төрөлт гэж юу болох талаар мэддэг бол сэтгэл зовоод байх зүйлгүйгээр өвдөлтөөс зайлсхийж болно. Өөрийгөө хянаж удирдах чадваргүй, төрөлтийн тухай мэдлэггүй,сэтгэлийн хөдөлгөөн ихтэй эмэгтэйчүүд өвдөлтийг илүү мэдэрдэг. Иймээс төрөлтийн үед биеэ суллах, тайван итгэлтэй байх, амьсгалаа зохицуулж сурах хэрэгтэй. Базлалтын үед амьсгалаа зөв зохицуулж, өвдөлтийн үед өөрийн амьсгалд анхаарлаа төвлөрүүлж сурснаар та өвдөлтийг мэдрэх мэдрэмжээ багасгаж чадна. Биеэ суллах, амьсгалаа зохицуулах, биеэ эвтэйхэн байрлалд байлгах нь хүн бүрт харилцан адилгүй байдаг. Жишээ нь: зарим эмэгтэй өвдгөөр сууж юм түших, зарим нь урагш хойш хөлхөж хөдлөх зэргээр өвдөлтийг хөнгөвчилдөг.

Төрсний дараа эхэд илрэх аюултай шинж тэмдэг:

- Арьс салст цайх

- Халуурах

- Хэвлийн доогуур өвдөх

- Толгой өвдөх, нүд бүрэлзэх, шилэн хүзүү хөших

- Шавхарга ихээр гарах, эвгүй үнэртэй болох зэрэг шинж тэмдгийн аль нэг илэрвэл эмчид яаралтай үзүүлээрэй.

Хөхөө хэрхэн арчлах, хөхөө зөв амлуулах

Та хөхөө зөв арчилж сурвал хөхний товч хагарах, улмаар хөхөнд халдвар орохоос сэргийлнэ. Хөхөө арчлахад:

- Нэг удаагийн хөхөлтөөр хоёр хөхөө сулартал хөхүүлнэ. Хэрэв сүү ихтэй байвал сүүгээ сааж, хөхөө суллана.

- Хүүхдээ хөхүүлэхийн өмнө болон дараа хөхөө бүлээн усаар угааж, зөөлөн даавуугаар хуурай болтол арчина.

Хөхөө зөв амласныг дараах 4 шинж илтгэнэ:

- Хүүхэд амаа том ангайсан

- Доод уруул нь гадагш цорвойсон

- Доод эрүү эхийн хөхөнд хүрсэн

- Хөхний нөсөөт хэсгийн ихэнхийг үмхсэн ба дээд уруулын дээд талд нөсөөт хэсэг илүү харагдана.

Гэр бүл төлөвлөлт

Арга	Хөхний сүүнд нөлөөлөх	Хэзээ хэрэглэх	Яаж хэрэглэх
Бэлгэвч	Үгүй	Бэлгийн харьцаанд орох бүрдээ	Бэлгийн хавьталд орохоос өмнө эр бэлэг эрхтэнд углаж хэрэглэнэ
Депопровера тариа	Сүүний гарц нэмэгдэнэ.	Төрснөөс хойш 6 долоо хоногийн дараа	Өгзөг эсвэл бугалганы булчинд 3 сард 1 удаа тарина
Ерөндөг	Үгүй	Төрснөөс хойш 3 сарын дараа	Эмнэлгийн нөхцөлд мэргэжлийн эмчээр тавиулна
Дааврын хавсарсан эм	Сүүний гарц багасна	Төрснөөс хойш 6 сарын дараа	Өдөр бүр тогтмол ууж хэрэглэнэ.
Суулгац	Сүүний гарц нэмэгдэнэ.	Төрснөөс хойш 6 сарын дараа	Бугалганы дотор талд арьсан доор суулгана.

Б. Оюунсувд