Нойр гэдэг нь биеийн ажиллах чадварыг сэргээх, ялангуяа төв мэдрэлийн тогтолцоог сэргээх нөхцөлийг бий болгодог үечлэн эхлэх байдал юм. Нойр ямар ч хүний амьдралын зайлшгүй хэрэгцээ бөгөөд нойрсох үед булчингийн хүчдэл суларч, бүх мэдрэхүй: харах, сонсох, амтлах, болон арьсны мэдрэхүй буурдаг. Нөхцөлт ба нөхцөлт бус рефлекс буурна. Эдэд очих цусны хэмжээ багассанаас бодисын солилцоо 8-10% буурч, биеийн дулаан буурна.
Орчин үеийн ойлголтоор нойр нь амралт төдийгүй ажил юм. Учир нь өдрийн турш хуримтлуулсан янз бүрийн мэдээллийг дахин боловсруулан, үүнтэй холбоотой хүний тархи дараагийн өдөр дахин хүлээн авах чадвартай болно.
Нойрсох хугацаа хүний наснаас хамааран өөр байдаг. Нялх хүүхдүүд хоногийн ихэнх цагт унтдаг байхад настай хүмүүст энэ нь бага байдаг. Насанд хүрсэн хүн дунджаар 6-8 цаг унтах шаардлагатай бөгөөд хамгийн багаар бодоход 4-5 цаг унтах хэрэгтэй. Харин нас ахихад энэ нь багасдаг.
Хүний нойрыг үндсэн 2 хэлбэрт ангилдаг.
1. Нүд хурдан хөдлөн унтах
2. Нүд аажим хөдлөн унтах
Энэ хоёр хэлбэр нь ээлжлэн солигдож байх боловч 75-80%-ийг нүд
аажим хөдлөн унтах нойр эзэлдэг. Нүд аажим хөдлөн унтах хэлбэрийг
дотор нь 4 үед ангилдаг. 4 дэх үед тусгай шүүрэл цусанд ялгарах бөгөөд
энэ шүүрэл нь хүнийг сэргэлэн болгох үйлдэл үзүүлдэг. Настай хүмүүс
4-р үе нь богиноссоноос хамааран ялгарах шүүрэл нь бас даган багасч
харин сэргэх, бие амран сэлбэгдэх үйл явц удааширдаг байна. Нойрны эмгэг нь ихэвчлэн хэт нойртох ба нойргүүдэх байдлаар илэрдэг. Настай хүмүүст нойр багасах, нойр хөнгөн болох үзэгдэл гардаг бөгөөд олон янзын хүчин зүйлс нөлөөлдөг байна. Үүнд:
1. Сэтгэл түгших
2. Сэтгэл гутрал
3. Тархины судасны хатуурал
4. Зарим дотоод шүүрлийн булчирхайн өвчин гэх мэт байна.
Нойрны эмгэгийн үед илрэх ерөнхий шинж тэмдэг:
1. Өдрийн цагаар хэтэрхий их нойрмог байх
2. Шөнө нойр хүрэхгүй байх
3. Хурхирах
4. Унтах үедээ хэвийн бус хөдөлгөөн хийх байдлаар илэрнэ.
Нойрны хувьд тооноос чанар нь илүү чухал юм. 4 цаг дээд зэргийн бөх нойрсох нь 8 цаг зүүрмэглэхээс хавьгүй дээр бөгөөд энэ нь өөр ямар нэг хүчин зүйлээс илүүтэйгээр таны залуу байдлыг хадгалж, мэдрэлийн тань эрч хүчийг бэхжүүлнэ. Хэрэв та өөрийнхөө мэдрэлийн системийг тамхи, кофе, цай, архиар сэргээгээд байдаг бол ханатлаа унтах боломжгүй юм. Бас нойрны эмийг байнга хэрэглэх нь мэдрэлийг бүрэн хямралд оруулах хорт зуршил бөгөөд нойрсуулах эмийн тунг байнга нэмэх хэрэгтэй болдог учраас мансууралд хүргэх аюултай. Өдрийн турш эрүүл агаарт гадагшаа гарахгүй сууж ажиллах мь Биеийн сул дорой байдлаа эсвэл оюун ухааны үлбэгэр байдлаа бүү өөгшүүл. Нойр гүн байх ёстой. Хэрэв таны нойрон дунд аймшигт мөрөөдөл зовоож, эсвэл хуучин түгшүүр зовиур илэрч байвал нойр тань эрүүл бус байна гэсэн үг.
Туйлын бат бөх нойрныхоо төлөө та баярлаж, дэгтэй байж, амьдралын эрүүл хэв маяг баримтлах ёстой. Та нойроороо биеэ сэргээн тэнхрүүлдэг, бат бөх болгохын тулд яах ёстой вэ? гэж асуух гэж байна уу?
Та дараах зөвлөмжийг уншаарай.
-Та өдөр нь идэвхитэй байх ба хэт их ядарч туйлдаж болохгүй.
-Унтахаас өмнө бага хэмжээний жимс ногоо идэж болно.
-Цонхоор цэвэр агаар оруулна.
-Телевизороор сэтгэл санаа үймүүлсэн кино, нэвтрүүлэг үзэхээс татгалзах
-Таны унтах ор биед таатай, хэт зөөлөн биш, орныхоо өргөний хэмжээг наад зах нь 90 см байлгахыг хичээх, дэр тань намхан, эвтэйхэн байх
-Унтахын өмнө гүнзгий амьсгаа авах дасгалыг 10- аас доошгүй удаа хийх
Эх сурвалж: www.gerontology.moh.mn
