Хүмүүс бид өсөн бойжих ажиллах эрч хүчтэй байх, өөрийн бие махбодын өвчин эмгэг болон тэжээлийн дутлаас хамгаалахын тулд хоол иддэг. Зөв зохистой хооллолт гэдэг нь уураг, өөх тос, нүүрс ус, болон амин дэм эрдэс бодисоор баялаг хүнсний бүтээгдэхүүнүүдийг тохиромжтой харьцаагаар тогтмол хэрэглэх явдал юм. Улс орон бүр өөр өөрийн гэсэн хоногийн хоолны зөвлөмж хэмжээтэй байдаг. Жишээ нь: АНУ, Филлиппин пирамидаар, Канад улсад солонгоор, Монголын хоолны зөвлөмж хэмжээг уламжлалт гэрээр дүрсэлсэн. Энэхүү гэр нь нэр төрөл олон байх, харьцаатай байх, тохируулан хэрэглэх гэсэн 3 гол үндсэн зарчмыг нэгэн зэрэг илэрхийлснээрээ онцлог юм.
1. Нэр төрөл олон байх- өдөр бүр таван гол хүнсний бүтээгдэхүүнээс заавал хэрэглэх явдал юм.
2. Зохистой харьцаатай байх- таван гол нэрийн бүтээгдэхүүнээс зохистой хэмжээгээр хэрэглэх
3. Тохируулан хэрэглэх- элсэн чихэр, өөх тос, давс зэрэг илчлэг ихтэй хүнсийг тааруулан хэрэглэх юм.
Хоол эрт тусмаа сайн.
Монголын дээр үеийн оточ маарамба нар монгол хүн идэх хоолоо хэрхэн тохируулах талаар дараах үндсэн 3 зарчмыг баримталдаг.
-өглөөд ямар нэгэн амьтны төрлийн мах идэхгүй байх
-өдөр мах бага боловч оролцсон хоол идэх
-орой бол ямар ч төрлийн хоол идэж болно хэмээжээ.
Мөн өглөөний хоолыг эрт \6-8цагт\ идвэл сайн,өдрийн хоолыг \12-14 цагт\ их тусмаа сайн, оройн хоол /18-20цагт/ бага тусмаа сайн гэдэг байжээ.
Хоол идэх нь:
-амьдарлыг тэтгэх
-өсөж бойжих
-эрүүл байх, сэтгэл санаа хэвийн байх
-ажиллаж амьдрахад эрч хүч авхад оршино
хоол тэжээлийн зохистой тохироо нь хоол тэжээлтэй холбоотой архаг өвчнөөс урьдчилан сэргийлж, ажил хөдөлмөрийн үр дүнд нөлөөлнө.
Зөв хооллох энгийн дүрэм:
-удаан зажилж идэх
-бага багаар идэж занших
-хооллолт үргэлжлэх хугацаа 30 минутаас доошгүй байх
Зєв хооллох алтан дvрмээс
Хvнсний аюулгvй байдал, хангамжийн талаар олон зvйлийг ярьж болох ч хамгийн энгийн зvйлээс эхлэн хувь хvн өөрөө зөв зохистой хооллох хэрэгтэй юм.
Зєв зохистой, чанартай сайн хооллох нь эрvvл амьдрахын бас нэгэн баталгаа болдог билээ. Гэхдээ эрvvл хооллох дэглэм гэдэг нь дуртай хоолоо идэхгvй байна гэсэн vг биш.
Харин олон тєрлийн хоол, хvнсний зvйлийг зєв, зохистой хэмжээг нь тохируулан хэрэглэх нь чухал. Гэхдээ бид хоол идэх зуршил, дуршлаа нэг л єдєр єєрчилнө гэж байхгvй. Тиймээс аажмаар, бага багаар олон тєрлийн хоолыг хэрэглэж, дадах хэрэгтэй. Иймийн тулд хоол хvнсээ зєв тохируулж хэрэглэх хэдэн дvрмээс хvргэе. Vvнд:
- Өдрийн хоолны ихэнх хэсгийг хvнсний ногоо байхаар тохируулж хоолло.
- Жимс тогтмол хэрэглэж занш. /Өдөрт ядаж нэг алим, нэг банан идэж, нэг аяга жимсний жvvс уу/
- Өөхгvй хар мах хэрэглэ. Тосонд шарж хуурсан мах хэрэглэхийн оронд ил гал дээр болон төмөр сараалж дээр шарсан болон жигнэсэн мах хэрэглэх
- Илчлэг багатай сvv, сvvн бvтээгдэхvvн хэрэглэх / хөөрvvлсэн сvv, тараг, тослог багатай бяслаг/
Загасыг наад зах нь долоон хоногт нэг удаа хэрэглэ
- Илчлэг ихтэй, чихэрлэг гурилан бvтээгдэхvvн, тургэн хоол. төрөл бvрийн амттан ундаа, торт, жигнэмэг, шоколад зарэг хvнсний зvйл бага хэрэглэх
Хооллолт ба өвчин
Хүний организм хэвийн ажиллаж байхын тулд хоол хүнсэнд 600 орчим төрлийн эрдэс бодис шаардлагатай ажээ. Организмын эд эсийн бүтэц, хэвийн үйл ажиллагаанд хооллолт онцгой чухал үүрэг хүлээдэг. 10 жил тутамд дэлхийн хүн ам 100 саяар нэмэгдэж одоо 7 миллиард болоод байна. Жил бүр тав хүртэлх насны 13 сая хүүхэд үхэж байгаагийн найман сая нь хангалтгүй, буруу хооллолтоос болж нас барж байна. Уураг энерги, иод, А витамин, төмрийн дутагдал, буруу хооллолтоос болж.
Зөв бус хооллолтоос болж:
-Хоол боловсруулах системийн хямрал
-Булчирхайн өвчнүүд
-Хортой өвчнүүд
-Харшил, хэт таргалалт зэрэг өвчинд хүн ам нэрвэгдэх нь их боллоо. Илчлэг ихтэй хоол нь хөдөлгөөн багатай амьдралын хэвшилтэй хоршин өвчлөлийг нэмэгдүүлж, хүний наслалтыг богиносгож байна. Хавар өвлийн улиралд витамины дутагдал ихсэж, өвчин эсэргүүцэх дархлааг эрс муутгаж, орчны бохирдлын хортой нөлөөнд өртөх явдлыг улам ихэсгэх болжээ. Витамины дутагдалд хөхүүл, жирэмсэн эмэгтэйчүүд их өртөж төрөлхийн эмгэгтэй хүүхэд төрөх, бага насны хүүхэд өвчлөх, нас барах явдал улам ихэсч байна. Кальци, цайрын дутагдлаас 300 гаруй төрлийн өвчин үүсдэг. Энэ их өвчлөлт нь улс орны болон дэлхий дахины эдийн засагт хүндээр тусах боллоо.
Хоололт ба зүрх судасны өвчин
1950-иад оноос өвчний үүсэх шалтгаан өөрчлөгдөн шинэчлэгдэж, зүрх судасны өвчин, хорт хавдар, хэт таргалалт, сахарын өвчин, цусны даралт ихсэх, ДОХ зэрэг өвчнүүд зонхилж тэдгээр нь хүний үхлийн шалтгааны 80 хувийг эзлэх боллоо. Үүний дотор зүрх судасны өвчин нэгдүгээр байранд явж байна. Энэ өвчинтэй тэмцэх гол арга нь зөв хооллолт ба тамхинаас гарах явдал бөгөөд судалгаагаар цусан дахь холестериныг 25 хувь бууруулахад зүрх судасны өвчнийг 60 хувь бууруулах боломжтой ажээ. Зөв хооллолтоор цусан дахь өөх тос, холестериныг багасгаж, биеийн илүүдэл жинг хянах боломжтой болж байна.
Хооллолт ба хавдар
1900 оны байдлаар хүний үхлийн шалтгаан хамгийн гол таван өвчинд хавдар багтдаггүй байсан бол 2000 оны байдлаар хүнийг үхэлд хүргэж байгаа гол таван шалтгааны хоёрт хавдар орж байна.
Хавдрыг ихэнх эрдэмтэн мэргэд эсийн замбараагүй ургалт гэж нэрлэдэг. Тэгэхээр энэ бол эсийн өвчин юм. Ихэнх эс тодорхой хугацаанд амьдраад сөнөж шинэ эсүүд үүсч тэдгээрийн тоо гайхалтай тэнцвэртэй байдаг. Энэ систем алдагдсанаар л хавдар хэмээх аюул бидний дунд бий болоод байна.
Хооллолт ба таргалалт
Хэт таргалах нь дэлхий нийтийн анагаах ухааныг зовоосон асуудал болоод байгаа бөгөөд энэ өвчнөөр нийт эмэгтэйчүүдийн 50 хувь, эрэгтэйчүүдийн 30 хувь, хүүхдүүдийн 12 хувь өвчлөөд байна. Хэт их идэх нь таргалалтыг бий болгодог ба таргалалттай сахарын өвчин, цусны даралт ихсэх, инфракт, хорт хавдар зэрэг өвчнүүд шууд холбоотой байдаг. Манай оронд хийсэн судалгаагаар 45-аас дээш насныханд, тэр дундаа эмэгтэйчүүдэд хэт таргалалт их байна гэжээ. Харин тарган хүн хэвийн жинтэй хүмүүсээс сахарын өвчнөөр гурав дахин, элэг цөсний өвчнөөр хоёр дахин, зүрх судасны өвчнөөр 1.5 дахин, цусны даралт ихдэлтээр 1.5 дахин их өвддөг нь тогтоогджээ.
Хүчил шүлтийн тэнцвэржилт
Хүний организм доторх хүчил шүлтийн тэнцвэр нь организмын үйл ажиллагаа бодисын солилцоонд онцгой чухал үүрэгтэй. Ходоод хүчиллэг орчинтой байхад, гэдэс шүлтлэг орчинтой байна. Хоол хүнсээр энэ тэнцвэрийг хангаж байх ёстой бөгөөд хүчиллэг хоол хүнсэнд: амьтны гаралтай бүтээгдэхүүн, үр тариа, бяслаг, аарц, шүлтлэг хоол хүнсэнд: хүнсний ногоо, жимс, сахар, сүү орно. Өдрийн турш идсэн хоолны хүчил ба шүлт 1:2 харьцаатай байх ёстой. Хүчиллэг орчин ихэсвэл олон төрлийн өвчин үүсэх таатай орчин болно
No comments:
Post a Comment